O mosteiro de Santa María de Melón é un mosteiro de estilo románico de transición, pertencente á Orde do Císter e fundado en 1158. Está situado no concello ourensán de Melón. Estivo habitado ata 1835, cando se produciu a desamortización de Mendizábal.
Aínda que o rei Afonso VII lles cedeu o coto de Melón, que incluía as parroquias de Melón, Quins e Vilar de Condes(Carballeda de Avia), nun principio rexeitaron vivir de rendas e basearon a súa economía na explotación das súas terras.
No século XIII o mosteiro tiña posesións no Porriño, Vigo e Redondela, a través de onde comercializaba as colleitas de viño dos viñedos das ribeiras do río Avia. O patrimonio foi aumentando aos poucos por compras, doazóns ou cesións da nobreza. En San Pedro de Domaio (Moaña), a parroquia tiña a obriga de cruzar ao abade dunha beira a outra da ría de Vigo.
A partir do século XIV endurécense as rendas e recoñecementos de señoríos. Esixíase tamén a consideración da vasalaxe e obediencia dos señores ao visitaren a comarca, e o pago da loitosa, unha taxa de transmisión para poder herdar os bens dos antepasados.
No século XIX comezou o ocaso do mosteiro, por mor da desamortización de Mendizábal. Ante o abandono e ruína dos edificios, o bispo de Tui decidiu pechar cunha fachada a parte que quedaba. Boa parte da pedra foi vendida (a un prezo de peseta por carro) para a construción do templo da Cañiza.